آثار و بناهای تاریخی
از غنی تری عناصر فرهنگ مادی هر سرزمین که نشانه تمدن نیاکان آن جامعه و شناسنامه ای برای بیان موجودیت یک تاریخ است،آثار باستانی بجای مانده آن اقلیم می باشد.
در جای جای سرزمین پهناور اسلامیمان- بخصوص در اقلیم ایرانیان باستان(کرمان)-آثار و نشانه هایی از تاریخ کهن و دیرینه کشورمان وجود دارد که هر یک از آنها گوشه هایی از تمدن و نشانه هایی از تاریخ کهن و دیرینه کشورمان وجود دارد که هریک از آنها گوشه هایی از تمدن و تاریخ پر افتخارمان را باز می نمایند.حفظ و حراست از این آثار و ابنیه علاوه بر این که باعث پاسداری از قدمت و دیرینگی تاریخی سرزمینمان را سبب می شود، می تواند زمینه ساز رشد و توسعه صنعت گردشگری نیز شود و مشتاقان و علاقه مندان به دیدار از این قبیل آثار و ابنیه را از داخل یا خارج به دیدار مواریث فرهنگی گرانسنگ این دیار،روانه نماید.
نکته مهم در خصوص آثار و بناهای تاریخی اینکه ، اگر چه معمولا جاذبه هایی چون مشتاقیه ، گنبدجبلیه،مسجد جامع،مسجد امام(ملک) و .... در کرمان ، و آثاری چون آستانه شاه نعمت الله ولی،باغ شاهزاده در ماهان و آستانه شاهزاده حسین در جوپار و ارگ تاریخی در بم مورد بازدید قرار می گیرند ، اما نباید فراموش کرد که آثاری با قدمت بیشتر چون :تپه یحیی در صوغان بافت،مجموعه سنگی میمند،تل ابلیس در بردسیر،آقوس شهداد و ویرانه های شهر دقیانوس یا شهر دسیوس جیرفت در گستره جغرافیایی این دیار وجود دارد که طول عمر برخی مانند مجموعه میمند به قریب 10 هزار سال پیش از این می رسد،اثری که رد پای تاریخ و فرهنگ این دیار به شمار می رود و نشان از مردمانی است که فرهادگونه با تیشه عشق و ایمان ، دل سنگ را شکافته و نقشی از همت و حمیت خود را بر سینه کوه نشانده اند.
البته قابل ذکر است که کرمان از لحاظ ابنیه تاریخی موجود جزو پنج شهر اول ایران به حساب می آید.
جاذبه های تاریخی مشهور این دیار:
مزار شاه نعمت الله ولی کرمانی[ماهان،840 هجری قمری]
بر مرقد شاه نعمت الله ولی دیدم که نوشته اند با خط جلی
کاین پیکر خفته اندرین خاک عزیز شاهی است ولی گدای درگاه علی
بخش اصلی آستامه شاه نعمت الله ولی که همچون نگینی برتارک این دیار می درخشد،از یادگارهای احمد شاه بهمنی دکنی،از ارادتمندان شاه نعمت الله ولی است.و بقیه در زمان شاه عباس اول ،محمد شاه و ناصرالدین شاه ،ایجاد شده است.
بر روی کتیب? درب ورودی بقعه می خوانیم :شهاب الملک الدنیاوالدین.... احمدشاه ابوالمفازی و تاریخ اتمام 840 هجری قمری.
توالی صحن های آستانه، از ورودی خیابان اصلی به این شرح است:
صحن اتابکی:این صحن در زمان علی اصغر خان اتابک،صدراعظم ناصرالدین شاه و با وجود نامبرده ساختهشده است. 
صحن وکیل الملکی:محمد اسماعیل خان وکیل الملک ، بنا کرده و مرتضی قلی خان فرزند وی نیز دو مناره و سردر بر آن اضافه نموده است.
رواق وکیل الملکی: در جنوب این رواق ،مقبره امیر نظام گروسی ادیب و سیاستمدار و حاکم کرمان (1317 هجری قمری) قرار دارد.
حرم:بنای آن بدستور احمد شاه دکنی احداث گردید.
رواق شاه عباسی : بر سر در این رواق ، نام مقدس دوازده امام بر روی فولاد به صورت برجسته نوشته شده و از نفائس به شمار می رود.
صحن میر داماد: در زمان شاه عباس ، بنا گردیده است.
صحن حسینیه: مناره های این صحن هر کدام 6/41 متر ارتفاع دارد که در زمان محمد شاه قاجار بنا گردیده و در جریان زلزله 1360 شمسی آسیب دیده و سپس مورد بازسازی قرار گرفته است.
توضیح اینکه صحن مزبور بوسیله پلی به خانه بیگلربیگی متصل می شده که در جریان سیل 1311 تخریب و خانه مذکور از آستانه جدا گردیده است . این خانه در حال حاضر معروف به باغ متولی باشی است. ضمناً کتابخانه و موزه این مجموعه از جاذبه های دیدنی آستانه به شمار می روند.
باغ شاهزاده ماهان {ماهان – 1298 هجری قمری}
باغ شاهزاده یکی از عالی ترین و زیباترین باغ های سنتی ایران محسوب می شود . این باغ در نیم فرسنگی ماهان در دامنه کوه های تیگران جلوه گری می کند و از یادگارهای عبدالحمید میرزا فرمانفرما – حاکم کرمان ، در دوره قاجاریه (1297 هجری ) است . در جریان احداث و اساحه این باغ مردم منطقه دچار زحمات زیادی بوده اند ، گویند که چون خبر مرگ ناگهانی حاکم به ماهان بردند، بنایی که مشغول تکمیل سر در ساختمان بود ، تغار گجی که به دست داشت محکم به دیوار کوبید و کار را رها کرده و فرار نمود ، آن طور که جای خالی کاشی ها همچنان بر سردر ورودی خودنمایی می کند.
این باغ ، دارای سردر ورودی بسیار زیبا، عمارت شاه نشین و حمام می باشد. از قسمت های ارزشمند باغ، شبکه آب رسانی و حوض های آن می باشد که در محور مرکزی باغ قرار دارد.در جلوی عمارت اصلی ، حوض بزرگی با پنج فواره مشاهده می شود و آب این حوض که سرچشمه آن قنات معروف تیگران است به پاشویه سنگی اطراف آن ریخته و از آنجا به طرف ده شر شره آبشار گونه جاری می شود . این شبکه آبرسانی از نظر طراحی ، شاهکار محاسبه و دقت به شمار می رود. بازسازی با شاهزاده بعد از پیروزی انقلاب درسال 1370 همزمان با برگزاری کنگره خواجوی کرمانی انجام شد.
تخت درگاه قلی بیگ{درجنوبشرقی کرمان –منتهی الیه کوههای صاحب الزمان – بعد از اسلام}
به صورت یک تخت با عمارتی مکعب شکل در وسط با طاقنماهایی در چهار طرف.«درگاه قلی بیگ» از نوادگان «بیرام بیگ» و از امرای اواخر دوره صفویه و رئیس ایل افشار در کرمان بوده.باستانی پاریزی می نویسد :«درگاه قلی بیگ» در جوار باغ بیرم آباد در دل کوه ساختمانی زیبایی به وجود آورد و در پایین کوه نیز دریاچه ای ایجاد نمود و آب قریه سرآسیاب را با مجرایی که در دل سنگ کنده بود به پایین دریاچه رساند آثار دریاچه هنوز باقی است. پسر درگاه قلی بیگ ، خاندان قلی بیگ در زمان نادر شاه حکمران کرمان شد. از فعالیت های حکومتی درگاه قلی بیگ اطلاعی در دست نیست . ولی سرانجام به سال 1108 هجری قمری وفات یافت و او را در همین مکان به خاک سپردند . سنگ مرمری بر روی قبر اوست که در پایین آن با خط ثلث صلوات بر دوازده امام و بالای آن اسم متوفی نقر شده . چند نفر دیگر از بزرگان این طایفه در این تخت مدفون می باشند از جمله مجد الاسلام و محمود دبستانی (امین لاسلام )و دختر پرویز دبستانی.
گنبد جبلیه (گنبد گبری/نبدزیگ){-شرق کرمان –
سر راه مسجد صاحب الزمان – قبل از اسلام}
پلان گنبد هشت ضلعی و روی اضلاع آن طاق نماهای متعددی به چشم می خورد. تاریخ دقیق و نحوه کاربرد بنا روشن نیست، اما از سبک معماری ، «آن گونه استنباط می شود که بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی می باشد که در اوایل اسلام تعمیر و مرمت شده یا این که در اوایل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده است. گویا، در بنای گنبد از ملات مخصوصی استفاده شده است ( در روایات چنین آمده است دراین ملات از شیر شتر استفاده شده است) که هرگز پوسیدگی به خود نمی گیرد.
مسجد امام خمینی (مسجد ملک) {خیابان امام – قرن پنجم}
بزرگترین مسجد کرمان است که سابقه تاریخی آن به قرن پنجم هجری ( در سال 478 زمان توران شاه سلجوقی) می رسد . این مسجد با شبستان های متعدد و صحن وسیع و قنات مستوره (منسوب به نام دختر توران شاه) که آب آن روزگاراز میان مسجد عبور می کرد ، جاذبه تاریخی خاص خود را حفظ کرده است. برج آجری و سه محراب گچ بری شده، در این مسجد دیدنی است.
مشتاقیه (سه گنبد) { میدا شهدا – 1206 هجری قمری – دوره قاجاریه}
مشتاقیه مرکب از سه گنبد است که سه مقبره مشتاق علیشاه و شیخ اسماعیل و کوثر علیشاه را در خود جای داده.لازم به ذکر است که قبل از تدفین عرفای یاد شده ، این مکان مقبره میرزا حسین خان راینی حاکم کرمان (1202هجری قمری) بوده که به دلیل ارتباط مشتاق و حسین خان ، یاران او ، این نکان را ترجیح دادند.کاشیکاری و تزیینات داخل بنا چشمگیر است.
خواجه اتابک{ خیابان شهید فتحعلیشاهی – نیمه دوم قرن ششم}
مقبره خواجه اتابک از بناهای قرن ششم هجری و آثار باستانی اواخر دوره سلجوقیان است.بنا از داخل چهار ضلعی و ازخارج به صورت هشت ضلعی ساخته شده است ازعمده ترین ویژگی های بنا، خطوط کوفی و ثلث با گچ و آجر در نمای داخل آن می باشد.
گنبد سبز{ورودی روبه روی باسکول در خیابان ابوحامد – قرن هفتم 640 هجری قمری}
اثر مذمور از مدرسه و آرامگاه قراختائیان کرمان تشکیل می شده که در حال حاضر تنها در سر در ورودی مدرسه باقی مانده است. زیباترین اثر ایوان ، کاشیکاری معرق آن است که در نوع خود بی نظیر است. همچنین دو ستون پیچکی شکل دو طرف ستون ایوان چشمگیر است.
مسجد جامع { خیابان شریعتی/میدان شهدا – قرن هشتم – 750 هجری قمری(1349 م)}
یکی از زیباترین مساجد ایران است که دارای سردررفیع ، صحن، ایوان و شبستان می باشد.این مسجد در دوران حکومت امیر مبارزالدین محمد مظفر سرسلسله ال مظفر بنا گردیده ( به شکرانه سالم بازگشتن از میدان جنگ اوغان و جرمان در قلعه سلیمان جیرفت ، احداث گردید) و تاریخ آن به موجب کتیبه سردر شرقی ، 750 هجری قمری است. ارزشمند ترین قسمت بنا ، کاشیکاری معرق محراب و سر در شرقی مسجد است.
نوشته شده توسط
مهدی ادرخوش
91/1/6:: 10:25 عصر
|
() نظر
.jpg)
